اجزای سوله

برای طراحی و اجرای یک سوله مناسب با محل مورد نظر و کاربری سوله، ابتدا لازم است اجزای سوله را بشناسیم. هم چنین لازم است اجزای اصلی سوله با توجه به کاربرد سوله انتخاب شود.

اجزای اصلی تشکیل دهنده سوله به شرح ذیل می باشند:

1. قاب یا فریم
2. وال پست
3. استرات
4. مهاربند
5. پرلین یا لاپه
6. سینه بند
7. جرثقیل
8. پی
9. گیرت
10. سایه بان
11. ناودانی

• قاب یا فریم

به تیرها و ستون های به کار برده شده قاب می گویند که در ساخت سوله این قابها اصولا با دهانه بزرگ و بدون ستون میانی اجرا می شوند. “رفتر” Rafter اصطلاحی است که برای تیر های شیب دار به کار برده می شود.

اتصال قابها در ساخت و اجرای سوله در قسمت بالا یا تاج سوله به صورت شیب دار انجام می شود. زیرا همین ویژگی شیب دار بودن طراحی سوله را نسبت به دیگر سازه ها متفاوت کرده است. اصلی ترین و مهم ترین قسمت سوله، ستون است. زیرا وظیفه دارد تمامی بارهای مرده و زنده نظیر باد و باران و زلزله را متحمل شود. هم چنین ستون ها دارای بال و جان هستند. قسمت های کناری ستون بال، که متحمل وزن است و قسمت نگهدارنده ستون و بال به یکدیگر را جان می گویند.

رفترها، تیرهای افقی بالای ستون هستند. که وظیفه انتقال تمامی بارها را به ستون، به عهده دارند. هم چنین به دلیل تغییرات لنگر در ستون ها، در کشور ما رفترها به صورت غیر منشوری اجرا می شوند. به قسمت بالایی قاب که دو رفتر را به یکدیگر وصل می کنند، تاج فریم می گویند. لازم به ذکر است به دلیل اجرای دهانه بزرگ در ساخت سوله، نمی توان از پروفیل های موجود در بازار استفاده کرد؛ بلکه به صورت تیرورق و با توجه به مقاطع مورد نظر جوش داده می شوند.

 وال پست

برای کم کردن سطح بادگیرهای ستون اصلی، وال پست به کار برده می شود. در واقع وال پست ها ستون های فرعی هستند که در ابتدا و انتهای سوله اجرا می گردند. هم چنین از وال پستها برای ایجاد پست بند دیوارهای اطراف و درب های ورود و خروج نیز استفاده می شود.

• استرات

به ستون های افقی که قاب ها را به صورت متقارن و  طولی به یکدیگر وصل می کنند، استرات گفته می شود. استرات ها اصولا از لوله و قوطی ساخته می شوند. که وظیفه مهار قابها و تحمل نیروهای جانبی را به عهده دارند. طول استرات ها بین ۵ تا ۸ متر است.

استرات ها باعث افزایش اعضا می شوند و تکیه گاه های جانبی به شمار می روند. هم چنین در ایجاد فضای کافی برای نصب مهاربند ها تاثیرگذارند.

• مهاربند

مهاربندها در دو نوع قائم و افقی هستند که برای فشار و کشش به کار برده می شوند. این اجزا محوری بوده و به صورت طولی و گاهی عرضی برای افزایش سختی لوله ها اجرا می شوند. برای اجرای این اجزا از میل مهارها و بست های قورباغه ای استفاده می شود.

• پرلین یا لاپه

تحمل وزن پوشش سقف، بر عهده پرلین ها می باشد. به این صورت که به طور افقی و به شکل Z اجرا می شوند.

• سینه بند

سینه بند ها از نبشی و ورق ساخته می شوند. بال پایینی رفتر، به وسیله سینه بند و پیچ به پرلین متصل می شود زیرا با این کار از کمانش پیچشی جانبی بال رفتر که دارای لنگر منفی و تحت فشار است، جلوگیری می شود.

• جرثقیل

پرکاربردترین جرثقیل ها به صورت سقفی هستند. عمدتا جرثقیل در تمام نقاط سوله و به صورت طولی و عرضی قابل اجراست. جرثقیل به روی تیر حمال نصب می شود. که در تمام طول سوله و دو انتهای عرضی قرار می گیرد که تیر حمال بر روی تیر براکت نصب می شود. تیر براکت به ستون جوش داده می شود. ریل های پروفیلی نیز بین تیر حمال و چرخ راهبر اجرا می شوند.

• پی

اصولا ستون های سوله به پی هایی که اصطلاحا به آن پی منفرد می گویند متصل می شوند. پی های منفرد توسط کلاف هایی که عملکرد کششی دارند به یکدیگر اتصال داده می شوند. برای افزایش ظرفیت پی ها به آن ها برشگیر نیز اضافه می کنند.

• گیرت

گیرت، بند جانبی و انتهایی است که مابین فریم ها اتصال داده می شود.

• سایه بان

سایه بان، به انتهای رفتر و به منظور جلوگبری از ریزش آب باران به روی سوله، متصل می شود.

• ناودانی

برای انتقال آب از سقف به زمین قرار داده می شود.

اجزای اسکلت سوله

اسکلت یا همان سازه فلزی سوله، دارای اجزای زیادی است. که هر کدام وظیفه مهمی را بر عهده دارند. هم چنین نبود هر یک از این اجزا باعث نقص سازه می شود. روند کار اجرای اسکلت باید به طور کامل و با استفاده از مواد اولیه باکیفیت و هم چنین مهندسان مجرب و با تجربه انجام بگیرد.

اجزای اسکلت سوله به طور صحیح و محاسبات و طراحی دقیق اجرا می شود.

به طور کلی اجزای تشکیل دهنده اسکلت سوله به شرح ذیل است:

1. ستون و تیرها یا همان قاب و فریم
2. رفتر یا همان تیرهای شیب دار افقی
3. وال پست
4. استرات
5. مهاربند
6. پرلین یا لاپه
7. سینه بند
8. جرثقیل
9.  پی

اجزای پی سوله

به طور کلی اجزای پی سوله دارای سه قسمت فونداسیون، پیچ و بیس پلیت می باشد.

1. فونداسیون
2. پیچ
3. بیس پلیت

طبیعتا برای اجرای هر نوع سازه نیاز به پایه و اساس داریم، که بتواند استحکام کافی داشته باشد. در قسمتی که ستون اصلی سازه ی سوله قرار می گیرد، زمین آنجا را کنده و زیر سازی و پی ریزی لازم انجام می شود که به این قسمت فونداسیون می گویند.

برای قرارگیری ستون، لازم است که پیچ هایی داخل پی قرار بگیرد تا ستون با مهره به آنها اتصال داده شود.

محل اتصال ستون به پایه را بیس پلیت می گویند.

وسایل اتصال اجزای سوله

مهم ترین اتصالاتی که برای اجرای سوله به کار برده می شود: اتصالات تیزه، اتصالات گوشه و اتصال ستون به فنداسیون است.

• اتصال تیزه

در اتصال تیزه، برای اتصال دو تیر به یکدیگر، انتهای هر تیر در کارخانه برش می خورد و با صفحه ای که دو طرف طولی آن دارای سوراخ می باشد، جوش می خورد. از لچکی نیز برای تقویت جوش استفاده می شود.

در کارگاه تولیدی سازه یا در هنگام اجرای سوله، اجزای فلزی با پیچ و یا پرچ به هم اتصال داده می شوند که اصطلاحا به آن اتصالات فلنچی نیز می گویند.

• اتصالات گوشه

در اجرای اتصالات گوشه ای، از صفحه ضخیم یا همان اتصال فلنچی و اتصال با ورق کششی روی بال استفاده می شود. که هر کدام دارای مزایا و معایب هستند.

• اتصال ساعتی

اتصال ساعتی یا اتصال آمریکایی نوعی دیگر از اتصالات تیر به ستون است. سهولت در حمل و نصب از مزایای این نوع اتصال است.

به طور کلی برای اجرای اتصال ستون به فنداسیون از اتصال مفصلی ساده، اتصال خطی و اتصال نقطه ای  استفاده می شود.

اجرای اتصال مفصلی ساده به این صورت است که ستون به صفحه ستون جوش داده می شود.

در اتصال خطی، کف ستون دارای صفحه ای شیاردار است که ستون به وسیله نبشی به صفحه جوش داده می شود و صفحه به فنداسیون متصل است.