در اینجا تلاش می‌شود تا التزام اخلاق حرفه‌ای با تبیین تفاوت بین رویکرد «مهندسی به‌منزله حرفه و تخصص» در برابر «مهندسی به‌عنوان شغل» مورد تاکید قرار گیرد. به‌طور معمول، به دست آوردن تخصص به‌عنوان تاکتیک و راهکاری برای کسب قدرت یا امتیاز در بازار کار تلقی می‌شود. اما میان شغل (Occupation) و حرفه تخصصی (Profession) تفاوت ماهوی وجود دارد هرچند می‌توان از شغل به حرفه رسید و برعکس.

مهارت‌ها و دانش تخصصی مبتنی برای پشتوانه تئوریک هستند. این زمینه تئوریک از مجرای آموزش رسمی (معمولاً در نهاد آکادمیک) ایجاد می‌شود. به همین خاطر حرفه‌ها برخلاف مشاغل، پرورش‌یافته در مکاتب دانشگاهی هستند. آموزش مداوم برای حفظ و ارتقای برخورد خردگرایانه و رفتار هوشمندانه مهندسان لازم است. درحالی‌که بسیاری از مشاغل هم نیاز به آموزش و ارتقای شغلی دارند، حرفه مهندسی برخوردار از یک هوشمندی به‌جای مهارت‌های عملی است.

دانش و مهارت تخصصی برای رفاه جامعه امروزی یک ضرورت است. جامعه‌ای که برخوردار از نظام اجتماعی مدرن و مبتنی بر «اصل تقسیم‌کار» و تخصصی شدن کار باشد. به همین خاطر حضور حرفه‌مندان پزشکی، وکالت، بازرگانی و حسابداری در جامعه مدرن یک الزام است. در همین راستا، حضور مهندسان به‌عنوان حرفه‌مندان و حافظان رفاه عمومی و مدنیت ضروری است.

لازمه حرفه‌مند بودن، مونولوپی در ارائه خدمات یا حداقل کنترل نحوه ارائه خدمات است. حرفه‌مندان جامعه را متقاعد می‌سازند که تنها آن‌ها هستند که صلاحیت ارائه خدمات فنی بر اساس استانداردهای پذیرفته‌شده را دارند. علاوه بر آن، حرفه‌مندان جامعه را متقاعد می‌سازند که باید یک نظام لایسنس‌دهی و مرجع صدور صلاحیت برای کسانی که قصد ورود به حرفه را دارند وجود داشته باشد. بنابراین کسانی که بدون صلاحیت تأیید شده این نظام وارد فعالیت می‌شود مستلزم توبیخ و سرزنش هستند.

حرفه‌مندان معمولاً دارای درجه خود قدرت‌بخشی یا اتونومی در محل کار هستند. این موضوع از یک شرکت خصوصی تا سازمان‌های بزرگ صادق است که باعث اعمال قضاوت و تشخیص فردی و خلاقیت در ادای مسئولیت‌های حرفه‌ای می‌شود. فلسفه این موضوع آن است که تنها حرفه‌مندان دارای دانش کافی در ارائه خدمات در یک موضوع (فعالیت) خاص هستند.

حرفه‌مندان ادعای آن را دارند که با انگاره‌ها و ضوابط استاندارد اخلاقی، فعالیت خود را تنظیم می‌کنند که همان ” اخلاق نامه مهندسی” است. میزان کنترلی که حرفه‌مندان بر ارائه خدمات خود می‌کنند رابطه مستقیم با بهبود شرایط رفاهی جامعه دارد و به همان نسبت از دخالت عاملان فاقد صلاحیت به نفع مصالح عموم می‌کاهد. ضوابط اخلاق حرفه‌ای معمولاً از سوی جوامع حرفه‌ای تنظیم می‌شود و در صورت تخطی اعضا، باید در انتظار توبیخ و سرزنش (در قالب تذکر شورای انتظامی نظام‌مهندسی تا ابطال پروانه) باشند.

بر اساس مطالبی که در بالا ارائه شد، مشخص کردن ویژگی‌های افراد حرفه‌ای، دارای دو کارکرد مهم است: نخست تواضع و دومی خود بهره‌مندی (منفعت شخصی). این دو ویژگی در کنار هم باعث می‌شود، تا منافع حرفه، به نحو بهتری در اختیار عموم جامعه قرار بگیرد. به‌عنوان‌مثال، اینکه مهندس خود را متعهد به آموزش مهارت‌ها می‌داند و دارای آزادی لازم برای ارائه بهترین خدمات به مشتری می‌باشد.

مفهوم تخصص‌گرایی به‌عنوان یک ” کنش اجتماعی” مطرح است. هر شکل پیچیده و ساده از فعالیت هماهنگ انسان برای ارائه خدمات که با استانداردهای عالی همراه باشد یک تخصص محسوب می‌شود.

هر کنش اجتماعی دارای اهداف و خدماتی است که به آن به‌صورت ذاتی الصاق شده‌اند. یک کنش اجتماعی معمولاً کالاهای دیگری همانند ثروت و موقعیت اجتماعی و قدرت نیز تولید می‌کند. کنش اجتماعی به‌صورت ماهوی با یک سری ارزش‌ها همراه هستند (به‌عنوان‌مثال، شغل مهندسی ساختمان که ارزش آن در تولید مسکن مقاوم تعریف می‌شود.)

شغل راهی برای تأمین مخارج زندگی است ولی حرفه چیزی است که فرد به‌صورت داوطلبانه در آن وارد می‌شود و می‌تواند داوطلبانه از آن خارج شود. در شغل، فرد در صورت مشاهده یا تجربه رفتار یا بینش مغایر با اصول اخلاقی، ممکن است کماکان نسبت به کار خود ادامه دهد ولی در حرفه انتظار می‌رود که فرد در صورت تخطی از هنجارهای اخلاق حرفه‌ای، صحنه فعالیت را ترک نماید.

در شغل هدف فرد برای طی کردن راه‌های میان‌بر (با توجیه هزینه – فایده اقتصادی) یا برای صرفه‌جویی در زمان و هزینه نیروی انسانی مجاز است اما در حرفه، هر گونه تغییر روش اجرا منوط به رعایت پروتکل و ضوابط است. لذا حرفه‌مندان نمی‌توانند به فریب مشتریان یا مصرف‌کنندگان دست بزنند.

حرفه با یک نفر شکل نمی‌گیرد و در جمع و بستر عموم مفهوم پیدا می‌کند. حرفه‌ها معمولاً دارای اهداف و چشم‌اندازهای اخلاقی همانند سلامت (پزشکان)، عدالت (وکلا و قضات) و رفاه (مهندسان) می‌باشند و حرکت به سمت این آرمان‌ها همواره مورد نظر است.

این ارزش‌های ماهوی باعث آشکار شدن تفاوت یا ارزش‌هایی می‌شود که در اخلاق عمومی رایج است. منظور از اخلاق مهندسی، اخلاق عمومی یا شخصی نیست. مهندسی به‌عنوان روش و حرفه تخصصی، دارای مرز مشخصی با سایر علوم است و داشتن تعهد اخلاقی، یک موضوع محوری در بسیاری از تخصص‌ها می‌باشد. اخلاق حرفه‌ای دارای ویژگی‌های متعددی است که آن را از اخلاق فردی و عمومی متمایز می‌کند. درعین‌حال تضادهای احتمالی میان اخلاق حرفه‌ای، اخلاق فردی و اخلاق عمومی همواره چالش‌برانگیز بوده است. اخلاق حرفه‌ای مهندسی می‌تواند از دو زاویه کنش‌گرایانه (مثال، احداث بنای پایدار با هدف بهبود رفاه) یا واکنش‌گرایانه (مثال، پایدارسازی بنا در برابر حادثه) مورد بررسی قرار گیرد.

با توجه به مطالب بالا، تاکید می‌شود که مهندسی یک حرفه است و انتظار می‌رود مهندسان عزیز به تعهدات اخلاقی مربوط به حرفه‌مندان ملزم باشند که نتیجه آن اعتماد هرچه بیشتر عموم شهروندان به مهندسا‌ن و حرفه مهندسی خواهد بود.