نقشه برداری ، حرفه، هنر و علم تعیین موقعیت زمینی نقاط یا سه بعدی نقاط و فواصل و زوایای بین آنهاست. نقشه برداری از زمین یک مرحله ضروری و مهم برای هر پروژه عمرانی اعم از آزادراه، پل، سد و ساخت و سازهای مشابه است. اساساً برای ایجاد خطوط پروژه، توجه به مرزهای موجود، نمودار خطوط ساحلی، ضروری است. نقشه برداری از زمین به برنامه ریزان و مهندسان کمک می کند تا در زمینی که با آن کار می کنند حرکت کنند و نحوه استفاده بهینه از منطقه را بیابند. در این مطلب میخواهیم مهمترین نقشه‌های موجود در نقشه برداری را معرفی نماییم.

۱- نقشه های مسطحه: در این نوع نقشه ها هدف نمایش وضع مسطحاتی عوارض است، یعنی ارتفاع نقاط نشان داده نمی­شود بلکه تنها ابعاد طول و عرض نقاط و موقعیت آنها نسبت به هم مشخص می­گردد. نمونه این نقشه ها که به آنها پلان گفته می­شود، در شکل­‌های زیر نمایش داد شده اند. پلانهای نقشه های ساختمانی اغلب از این نوع هستند.

۲- نقشه های ارتفاعی:

این نوع نقشه ها فقط نمایش دهنده‌­ی ارتفاع و تغییرات ارتفاعی می­باشند که بیشتر به منظور تهیه برش‌­های طولی و عرضی یک مسیر انجام می­‌گیرد.

۳- نقشه های توپوگرافی:

هرگاه وضع ارتفاعی و مسطحاتی یک قطعه زمین با یکدیگر مورد نیاز و توجه باشد نقشه‌های تهیه شده را نقشه های «توپوگرافیک» می‌­گویند. در این نقشه ها ارتفاعات معمولاً با خطوط تراز نمایش داده می­شوند. به این خطوط تراز اصطلاحاً خطوط منحنی میزان می‌گویند. این خطوط بیان کننده نقاط با ارتفاع یکسان هستند یعنی نقاطی که روی یک خط منحنی میزان قرار دارند دارای ارتفاع یکسانی می­باشند. برای مثال در شکل زیر هرکدام از خطوط سفید رنگ در یک تراز قرار داشته و ارتفاع یکسانی دارند.

مقیاس نقشه: اندازه‌گیری فواصل واقهی دو نقطه بر روی نقشه‌ها توسط «مقیاس» صورت می‌گیرد. بنا به تعریف نسبت فاصله ی دو نقطه در روى نقشه به فاصله‌ی افقى همان دو نقطه در روى زمین را « مقیاس نقشه » می­‌گویند.

انواع مقیاس:

۱- مقیاس کسری: مقیاس را بصورت کسر نمایش می­دهند. برای مثال مقیاس ۱/۲۰۰۰ یعنی یک میلی­متر بر روی نقشه برابر ۲ متر بر روی زمین است.

۲- مقیاس خطی(ترسیمی): عبارت است از خطی که به قسمت­‌های مختلف تقسیم شده و اندازه­‌ی واقعی هر قسمت بر روی آن نوشته شده است. هر قسمت از این خط ممکن است بطور مثال ۲ یا ۵ کیلومتر را نشان دهد.

مزایای مقیاس خطی:

۱- با توجه به این که نقشه ها را معمولاً بر روی کاغذ چاپ می­‌کنند و کاغذها در اثر رطوبت تغییر اندازه می‌­دهند یا در چاپ و تکثیر کوچک و بزرگ می­شوند، بنابراین طول های ترسیم شده نیز تغییر می­‌کند اما مقیاس خطی نیز به همان اندازه تغییر می‌­کند.

۲- با داشتن مقیاس ترسیمی مستقیماً و حتی با داشتن یک قطعه نخ یا چیزی مثل آن می­‌توان فواصل روی نقشه را اندازه گرفته و روی مقیاس خطی اندازه واقعی فواصل را بدست آورد.