۵ – ۱کلیات

۵-۱-۱ سازههای غیرساختمانی به سازه هایی اطلاق می شود که کاربری آنها مشابه ساختمانهای متعارف نیست، مانند سازه های صنعتی، دکل های انتقال نیرو و …

۵-۱-۲ سازه های غیرساختمانی به لحاظ باربری جانبی به دو گروه تقسیم می شوند:

الف – سازه های غیرساختمانی مشابه ساختمان ها: به سازههایی اطلاق می شوند که

ب – سازه های غیرساختمانی غیرمشابه ساختمان ها: به سازههایی اطلاق می شوند که سیستم باربرآنها مطابق بند الف نباشد. به تعدادی از این سازهها در جدول (۵-۲) اشاره شده است. این سازهها ممکن است متکی به زمین یا سازه های دیگر باشند.

۳-۱-۵ نیروهای زلزله مؤثر بر سازههای غیرساختمانی عمدتاً با استفاده از ضوابط فصل سوم آیین نامه تعیین میشوند. تنها در بعضی موارد الزامات دیگری جایگزین شده اند که در این فصل عنوان می گردند.

۲-۵ ضوابط تحلیل و طراحی سازه های غیرساختمانی مشابه ساختمان ها

۵- ۱-۲ ضوابط تحلیل و طراحی سازههای غیرساختمانی مشابه ساختمانها مطابق فصلی

سوم می باشد. الزامات اضافی این نوع از سازهها در بندهای (۵-۲-۲) تا ۵(-۲-۱۰) آورده

۵-۲-۲ روش تحلیلی: در سازههایی که زمان تناوب اصلی آنها از ۰/۵ ثانیه بیشتر است، استفاده از یکی از روش های تحلیل دینامیکی الزامی است در سایر سازه ها می توان ار روشهای دیگر تحلیل استفاده نمود.

۵-۲-۳  زمان تناوب نوسان اصلی سازهT

در این سازهها زمان تناوب نوسان اصلی سازه باید با استفاده .۳ روشی تحلیل مناسبیمحاسبه گردد. استفاده ۵ روابط تجربی بند  (3-3-3) مجاز نمی باشد.

۴–۲–۵ وزن مؤثر لرزه ای، W

وزن مؤثر لرزه ای در این نوع ساختمانها شامل وزنهای زیرند:

الف – بارهای مرد ناشی  وزن اجزای سازه و تجمهیزات صنعتی

ب – حداقل۴۰ درصد بار زندہ کف ها

پ – وزن محتویات در زمان بهره برداری

در مواردی که در شرایط استثنایی محتویات تجهیزات صنعتی بنا به دلایلی خاصی افزایش پیدا می کند، وزن اضافی نباید در محاسبه W اثر داده شود.

در سیلوهای حاوی مواد دانه ای می توان ۸۰ درصد وزن این مواد را در محاسبه W منظور نمود.

۵–۲–۵ پارامترهای نیروی جانبی

 در این سازهها پارامترهای _۰Ωو R_u  و c_d  و H_m   با استفاده از جدول (۵-۱) تعیین میشود.

۵– ۶–۲ حداقل نیروی جانبی، برشی پایه

 برش پایه در این سازه نباید کمتر از مقدار زیر در نظر گرفته شود:

۷–۲–۵ نیروی جانبی در سازههای صلب

سازههای صلب به سازههایی اطلاق می شود که زمان تناوب نوسان اصلی آنها کمتر از

۰۶/۰ ثانیه باشد. نیروی جانبی این سازهها از رابطه زیر محاسبه می گردد:

توزیع این نیرو در ارتفاع سازه طبق ضوابط بند (۳-۳-۶) صورت می گیرد.

۸–۲–۵ تغییر مکان های جانبی

در این سازهها رعایت تغییر مکان جانبی نسبی موضوع بند (۳-۵) ضرورتی ندارد، اما بایداطمینان حاصل شود که این تغییر مکان ها اثری بر پایداری کل سازه یا اثری نامطلوب بر روی اجزای غیرسازهای متصل به آنها نمیگذارد.

۹–۲–۵ اثر P-∆

در مواردی که اثر ناشی از P-∆ بیشتر از ۱۰ درصد تلاش های موجود در اعضای سازه است، باید آنها را در محاسبات منظور نمود و چنانچه این اثر از ۳۳ درصد فراتر رود، احتمال ناپایداری در سازه زیاد است و باید سختی جانبی آن افزایش داده شود.

۱۰–۲–۵ نیروی جانبی در موارد خاص

 در مواردی که مدارک مرجع یک سازه خاصی مبانی ویژه ای برای محاسبه نیروی جانبی زلزله توصیه می کند، می توان آنها را به کار برد، مشروط بر اینکه الزامات زیر رعایت گردند: الف – پارامترهای مربوط به حرکت زمین کمتر از مقادیر عنوان شده در فصل دوم این آیین نامه نباشد. ب – نیروی جانبی عنوان شده کمتر از ۸۰ درصد مقدار نیروی جانبی این آیین نامه، بدون درنظر گرفتن اندرکنش خاک و سازه، و کمتر از ۷۰ درصد مقدار نیروی جانبی این آیین نامه، با در نظر گرفتن اندرکنش خاک و سازه نباشد.

۳–۵ ضوابط تحلیل و طراحی سازههای غیرساختمانی غیرمشابه ساختمانها ومتکی بر زمین

 ۱-۳-۵ ضوابط این نوع سازهها عیناً مشابه سازههای غیرساختمانی مشابه ساختمانها، موضوع بند (۵-۲) است و فقط الزامات زیر جایگزین بندهای نظیر می گردند:

 الف – پارامترهای نیروی جانبی بر اساسی جدول (۵-۲) تعیین می گردند.

 ب- حداقل نیروی جانبی یا برش پایه از روابط زیر به دست میآیند:

۱- در موارد کلی

۲- در مناطق با خطر نسبی خیلی زیاد و زیاد و زمینهای نوع      IIIوIV

۴–۵ ضوابط تحلیل و طراحی سازههای غیرساختمانی غیرمشابه ساختمانها و متکی برسازههای دیگر

۵-۱-۴ در مواردی که وزن این سازهها کمتر از ۲۵ درصد وزن کل سازه (وزن سازه غیر ساختمانی به اضافه وزن سازه نگهدارنده آن) باشد، سازههای غیرساختمانی در گروهاجزای غیرسازهای ” جای گرفته و مشمول ضوابط فصل چهارم آیین نامه می گردد.

۵-۴-۲ در مواردی که وزن این سازهها بیشتر از ۲۵ درصد وزن کل سازه (وزن سازه غیرساختمانی به اضافه وزن سازه نگهدارنده آن) باشد، کل سازه باید همزمان مدل شده و تحلیل گردد. نیروی جانبی باید با رعایت الزامات زیر تعیین شود:

الف – در شرایطی که سازه ساختمانی شرایط صلب بودن را مطابق تعریف بند (۵-۲-۷) دارا باشد، اثر آن را در مدل کل سازه می توان به صورت توزیع جرم مناسب آن در نظرگرفت. سازه نگهدارنده باید برای پارامترهای خود مطابق فصل سوم یا چهارم (هرکدام مناسب تر است) تحلیل و طراحی شود. سازه غیرساختمانی باید بر اساس ضوابط اجزای غیرسازهای فصل چهارم تعیین شده و در آن به جای R_р مقدار R_uاز جدول (۵-۲) و مقدار a_pبرابر با یک در نظر گرفته می شود.

ب – در مواردی که سازه غیر ساختمانی صلب نباشد، کل سازه، سازههای غیرساختمانی به همراه سازه نگهدارنده آن، باید همزمان مدل شده و تحلیل گردد. ضریب رفتار این سازه باید کمترین دو مقدار R_u برای سازه نگهدارنده از جدول (۵-۱) و سازه غیرساختمانی از جدول (۵-۲) اختیار گردد. سازه غیرساختمانی و اتصالات آن برای نیروهای حاصل از تحلیلی کلی سازه طراحی می گردد.

۵-۵ضوابط خاصی طراحی سازه های غیرساختمانی

نظر به تنوع گسترده ای که سازههای غیرساختمانی در صنایع مختلف دارند، نیاز به دستورالعملهای ویژه دارند که باید به تدریج تهیه و تدوین گردند. تعدادی از این دستورالعملها تا کنون تهیه شده و تعدادی نیز در دست تهیه می باشد. از جمله این نشریات می توان به موارد زیر اشاره کرد:

الف – نیروی جانبی زلزله مؤثر در مخازن زمینی و زیرزمینی” نشریه شمارهمعاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی

ب- نشریه شماره ۳۸شرکت نفت با عنوان “آیین نامه طراحی لرزه ای تاسیسات و سازههای صنعت نفت”

سیستم سازه	سیسستم مقاوم در برابر نیروهای جانبی	Ru	۰Ω	Cd	Hm)متر)
سیستم قاب ساختمانی	مهار بندی همگرای ویژه فولادی	۵/۵	۲	۵	۵۰
مهار بندی همگرای معمولی فولادی	۵/۳	۲	۵/۳	۱۵
مهار بندی همگرای معمولی فولادی (با افزایش ارتفاع مجاز)	۵/۲	۲	۵/۲	۵۰
مهار بندی همگرای معمولی فولادی (بدون افزایش ارتفاع مجاز)	۲	۵/۱	۲	بدون محدودیت
سیستم قاب خمشی	فولادی	ویژه	۵/۷	۳	۵/۵	۲۰۰
متوسط	۵	۳	۴	۵۰
متوسط با افزایش ارتفاع مجاز	۳	۵/۲	۳	۸۰
متوسط بدون محدودیت ارتفاع	۲	۵/۱	۲	بدون محدودیت
معمولی	۵/۳	۳	۳	۱۵
معمولی با افزایش ارتفاع مجاز	۵/۲	۲	۵/۲	۵۰

	بتن آرمه	ویژه	۵/۷	۳	۵/۵	۲۰۰
متوسط	۵	۳	۵/۴	۳۵
متوسط با افزایش ارتفاع مجاز	۳	۲	۵/۲	۵۰
متوسط (بدون محدودیت ارتفاع)	۱	۱	۱	بدون محدودیت
معمولی( با محدودیت ارتفاع)	۳	۳	۵/۲	۱۵
معمولی با افزایش ارتفاع مجاز	۱	۱	۱	۳۰
قفسه های خود ایستای فوالادی	۴	۲	۵/۲	بدون محدودیت

  برای سازه نگهدارنده لوله ها “پایپ راک ها” تا ارتفاع حداکثر ۲۰ متر مجاز است.

برای “پایپ راک ها” تا ارتفاع حداکثر ۲۰ متر مجاز است. در صورتی که اتصالاتخمشی که در محلی انجام می شوند، از نوع پیچی با اتصالات گیردار فلنجی باشند، ارتفاع “پایپ راک ها” می تواند۳۰متر باشد.

تبصرہ – “پایپ راک ها” ۵ نوع سازههای مشابه ساختمان محسوب می شوند. در اینسازهها نباید از اصطکاک لوله ها، ناشی از بارهای ثقلی، برای مقابله با نیروی زلزلها  استفاده کرد.

سیستم سلزه	جزییات	Ru	۰Ω	Cd	Hm (متر)
بونکر مخزن ظرف یا کندوی هوایی	بر روی پایه ههای مهار بندی شده منقارن	۳	۲	۵/۲	۵۰
بر روی پایه های مهار بندی نشده یا مهار بندی شده نا متقارن	۲	۲	۵/۲	۳۰
ظررف افقی جوش شده	با پایه زین شکل فولادی	۳	۲	۵/۲	بدون محدودیت
دودکش و سیلوی بتنی درجا با دیواره پیوسته تا روی پی	۳	۲	۳
تمام سازههای دیگر بتنی یا فولادی طرهای گسترده ،غیر ازآنهایی که در این جدول ذکر شده اند، شامل دودکش ها سیلوها و ظروف قائم بر روی پداستالی منفرد یا متکی بر جداره تا روی زمین – جوش شده فولادی، بتن آرمه یا بتن پیش تنیده	۳	۲	۵/۲
برجهای خرپایی طره ای یا مهار شده توسط کابل – دودکشهای ; مهار شده توسط کابل	۳	۲	۵/۲
برج های خنک کننده	بتن آؤمه یا فولادی	۵/۳	۲	۳
برج های مخابراتی	قابی یا خرپایی بتنی یا فولادی	۳	۵/۱	۳
دیرک – فولادی یا بتنی	۵/۱	۵/۱	۵/۱
سازههای خاصی تفریحی و بناهای یادبود	۵/۲	۵/۲	۵/۲
سازه هایی که رفتارشان مشابه پاندول وارونه است	۲	۲	۲
تابلو ها و علایم	۵/۳	۲	۳
سایر سازه ها غیر از مووارد فوق	۵/۲	۵/۲	۵/۲

جدول ۵-۲ ضرایب مورد استفاده برای سازههای غیرساختمانی غیر مشابه ساختمان